Kripto Para Terimleri

Blokchain Ekosistemi – Kripto Para Terimleri

Bitcoin
lk kripto paradır. 3 Ocak 2019’da Satoshi Nakamoto tarafından ilk bloğun oluşturulmasıyla ilk 50 bitcoin kazılmış ve sonrasında devam etmiştir. 1 bitcoin 100.000.000 a kadar bölünebilir. En küçük birimi satoshidir. Bitcoin bir merkez olmadan kişiden kişiye aktarılır.


Block / Blok
Yapılan işlemlerin kayıt altına alındığı ve hash algoraitmasıyla korunduğu veriler topluğudur. Bitcoinde teorik olarak her 10 dakikada bir yeni bir blok madencilik yoluyla blokzincire eklenir.

Blockchain / kayıt zinciri
Türkçeye kayıt zinciri olarak çevrilebilir. Her blok kendisinden önce gelen bloktan referans hash alarak yeni bir blok olarak birbirine bağlı şekilde eklenmesiyle oluşan bloklar (işlemler) zinciridir.


Block Reward / Blok Ödülü
Yeni bir blok yaratmayı ilk başaran madenciye verilen teşvik ödülüdür. Madenciler yeni bir blok oluşturmak için özel bir hash ararlar ve bulduklarında bu hash ile yeni blok oluşturulur ve sistem tarafından madenci ödüllendirilir. Bitcoinde bu ödül 50 bitcoin olarak başlamıştır ve her 210.000 blokta ödül miktarı yarılanmaktadır. 50 – 25 – 12,5 – 6,25 ….. olarak devam edecektir.

Altcoin
Bitcoinden sonra çıkan tüm projelerin kripto paralarına verilen alternatif coin kısaltmasıdır -- Altcoin

Public Key
Kripto para ekosisteminde ödemlerinizi almak için kullandığınız adrestir. Günümüz bankacılık sistemi ile açıklamak gerekirse IBAN numranız gibi düşünebilirsiniz. Public key- yani adresinizi karşı tarafa vererek ödeme alabilirsiniz örnek bitcoin adresi : 1A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7……

Private Key :
Bir kripto cüzdan oluşturken ekosistem tarafından size verilen ve varlıklarınızın sahipliğini ispatlamanız için kullandığınız size özel şifre bu şifreler yine alfanumerik olabildiği gibi geliştirilmiş cüzdan özellikleri sayesinde 12,18,24 kelimeden oluşan şifrelerde olabilir.

Önemli hatırlatma…
*Private key asla başkasıyla paylaşılmaz hiç bir yerde hiç bir sebeple kimseyle paylaşmayın…unutmayın Private keyi bilen birisi bu anahtara ait tüm varlıklara ulaşır.
*Blockchain kripto para ekosisteminde Private key ler tek yönlü bir fonksiyonla size özel oluşur ve bir kopyası tutulmaz. Bu sebeple bu özel şifrenizi kimseyle paylaşmadan saklamalısınız, şayet bu şifreyi unutursanız varlıklarınıza ulaşamazsınız ve bu konuda yardımcı olabilecek bir kişi yada kurum yoktur.

Confirmation / Konfirmasyon
işlemlerin ağ tarafından doğrulnaması işlemidir. Blockchain ekosistemini kısaca şöyle özetleyelim. Isteyen herkesin dahil olduğu ve kendine bir kopyasını aldığı bir kayıt defteri ve yapılan tüm işlemler herkes tarafından deftere işlenir. Örneğin Ayşe Fatma’ya 1 bitcoin gönderdi, bu işlem için herkes defterlerini kontrol eder Ayşe’nin gerçekten 1 bitcoini var mı? varsa sonra Ayşe’nin hesabından 1 bitcoin eksiltip Fatma’nın hesabına 1 bitcoin ekler bunu herkes defterine işler ve “Üç onay” çoğunluk tarafından kabul gören işlem sayısıdır. Her yeni onaylama ters tepme riskini düşürür. Her onay, işlemin doğruluğunun tekrar teyidi anlamına gelir.

Mining / Madenci
POW (Proof of work) yani iş ispatı algoritmasında çalışan kriptopara larda kripto para arzını sağlamak için blokların oluşmasını sağlayan ve yeni bir blok bularak koin arzını sağlama işlemi.

Cryptocurrency / Kripto para
Matematiksel hesaplamalar yöntemiyle üretilen kriptografi (şifreleme) altyapısına dayanan dijital para.

Difficulty / Zorluk
Blok üretmenin ne kadar süreceğini belirten değerdir. Zorluk derecesi kripto para protokolünün yazılım evresinde belirlenir. Örneğin bitcoin ağı teoraik olarak 10 dakikada 1 blok oluşturulması şeklinde tasarlanmıştır. Bu standartını koruyabilmek için, kendi içinde otomatik olarak zorluk seviyesini ayarlar.

Double Spending / çifte harcama
Bitcoin yada diğer kriptopara için iki defa harcama yapma işlemidir. Teorik olarak mümkün gibi görünmektedir ama sağlam blockcahin altyapısı olan kripto paralarda pratik olarak imkansızdır, bunun için en iyi önlem en az 3 konfirmasyon almış olmaktır.

Escrow / Emanet hesap
Şartları önceden belirlenmiş hesapta varlık tutma işlemidir. Escrow da bulunan işlem, şartlar yerine geldiğinde gerçekleşir.

Airdrop
Sözlük anlamı havadan gelen yardım olan airdrop blockchain ve kriptopara ekosisteminde ise yeni projelerin tokenlarını ücretsiz olarak dağıtması anlamına gelir. Tanıtım yapmak ve bir topluluk oluşturmak amacıyla ve stratejik bazı sebeplerle projenin tokenları kişilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Hodl : Aslında Hold yani tutmak bekletmek anlamına gelen kelime reddit platformunda bir üyenin yanlışlıkla HODL olarak kullanmasından sonra kriptopara camiasında aldığın kripto parayı tut/sakla anlamında kalıcı bir yer edinmiştir. Buy&Hodl

#
1 hr:
Son 1 saatteki verileri ifade eder.

24 saat:
Son 24 saatteki verileri ifade eder.

7d:
Son 7 güne ait verileri ifade eder.

30d:
Son 30 güne ait verileri ifade eder.

51% Attack / %51 Saldırısı
POW algoritmasında çalışan Blokcchainlerde ağdaki hash gücünün %51 den fazlası bir kişi veya grubun eline geçmesi durumudur bu durumda bu kişi yada grup söz konusu ağda söz sahibi durumuna gelir ve işlemleri durdurarak veya değiştirerek veya çifte harcama ile ağı etkileyebilir ve güvenliğini sarsar.

Algorithm/ Algoritma
Problem çözme ya da hesaplama işlemlerinde,bir bilgisayar tarafından izlenecek bir süreç ya da kurallar serisi…

All-Time-High (ATH) / Tüm Zamanların En Yükseği :
Kripto para biriminin fiyat olarak tarihteki en yüksek seviyesi

All-Time-Low (ATL) / Tüm Zamanların En Düşük Seviyesi :
Kripto para biriminin fiyat olarak tarihteki en düşük seviyesi

Anti-Money Laundering (AML) / Kara Para Aklamayı Önleme
Bir dizi uluslararası yasa, kripto para birimleri yoluyla para aklayan suç örgütlerini veya şahısları sınırlandırmak için getirilmiş kurallar.

API: (Application Programming Interface)
“Uygulama Programlama Arayüzü”, bir uygulamanın işlevlerine dışarıdan veya uzaktan erişilip bu işlevlerin kullanılmasını sağlayan arayüzdür. Yazılım API kullanımın asıl amacı bir uygulamanın bütün veya bazı metotlarını diğer uygulamalara kullanıma açarak uzaktan gelecek veri ve bilgi taleplerini kolayca ve hızlıca karşılamaktadır.

Arbitrage / Arbitraj
İki veya daha fazla pazarda veya borsada aynı malın fiyatlarındaki farklılıklardan yararlanma kar elde etme durumudur. Mesela X borsasında Ether 5.000 usd iken Y borsasında 5.200 usd olabilir. Bu fiyat farkında yararlanıp kar elde edilebilir.

ASIC: (Application Specific Integrated Circuit)
(Uygulamaya Özel Entegre Devre' ) sadece kripto para madenciliği yapması için oluşturulmuş cihazlardır.

Atomic Swap
Bir kripto parayı merkezi bir sistem kullanmaksızın başka bir kripto paraya çevirme durumudur. Burada merkezi bir sistem derken borsalarda buna dahildir.

Bag / Çanta
Belirli kripto para biriminin önemli bir miktarda bulundurma durumu “çanta” olarak kabul edilir.

Bagholder:
Büyük miktarlarda kripto para tutan bir kişi ye denir. Genellikle bu kripto para biriminin fiyatı düşerken böyle bir kişiyi tanımlamak için kullanılır.

Bear / Ayı:
Ayı piyasası, genellikle piyasaların karamsar durumda olduğu, fiyatların uzun bir süre daha düşüş trendinde olacağı beklentisinin olduğu durumlarda kullanılır.

Bear Trap / Ayı Tuzağı
Bir kripto para biriminin fiyatını değiştirmeyi amaçlayan bir grup tarafından yapılan manipilasyondur. aynı anda, aynı kripto para birimini büyük miktarda miktarda satarak, fiyatı düşürürler ve piyasadaki diğer oyuncuların elindeki varlığı düşük miktardan satmasını sağlarlar ve bu arada daha fazla bu kripto paradan toplarlar...

Bitcoin ATM :
Bitcoin alımı yapabileceğiniz ATM

Bitcoin Improvement Proposal (BIP) / Bitcoin İyileştirme Önerisi :
Bitcoin ekosistemine katkı sağlayan geliştiricilerin yeni özellik ve önerilerini sundukarı teknik tasarım belgesi, Protokolde önerilen değişiklikler BIP olarak sunulur. BIP yazarı, topluluk içindeki önerdiği iyileştirmeler için geri bildirim ve fikir birliği sağlamaktan ve muhalif görüşleri belgelemekten sorumludur.

BitLicense:
New York'ta kripto para şirketlerine verilen ve New York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı (New York State Department of Financial Services (NYSDFS). tarafından oluşturulan ve verilen bir işletme lisansı

Block Explorer
Söz konusu kripto paranın Blockchain’indeki işlemleri, (hash hızı, transferler vb.) gerçekleşen tüm işlemleri görüntülemek için çevrimiçi bir araç . Bir kripto para transferi yaptığınızda bu transferrin durumunu kontrol edebilirsiniz.
Bitcoin
https://www.blockchain.com/explorer
Ethereum
https://etherscan.io/
Xrp
https://xrpcharts.ripple.com/#/graph/
Eos
https://bloks.io/
Litecoin
https://blockchair.com/litecoin
Bitcoincash
https://blockchair.com/bitcoin-cash


Block Height: / Blok boyu
Blok zincirinde söz konusu bloktan önceki blokların sayısı veya bu noktadan önce zincirdeki toplam bloklar olarak düşünülebilir.

Balon:
Balon, piyasa katılımcılarının fiyatları değerlerinin üzerine çıkardıkları bir durumu açıklar, fiyatların talep sebebiyle gerçekte olması gereken değerin çok çok üstüne çıkması durumudur. bunu genellikle pazar düzeldikçe fiyatlarda hızlı ve keskin bir düşüş izler.

Bug Bounty / Hata Ödülü:
Bilgisayar kodundaki açıkları ve sorunları bulmak için bir önerilen ödüldür. Blockchain ekosisteminde bir blockhain topluluğunun, bir borsa veya bir cüzdan firmasının yazılımlarındaki potonsaiyel hataları bulan ve bu açıklarını kapatması için bilgilendiren kişilere verilen ödül.

Bull / Boğa
Boğa piyasası (bullish market), piyasanın yükseliş trendinde olduğu yani fiyatların iyimser bir ortamda seyredeceği ve yatırımcıların alıma geçeceği dönemdir.

Burn / Yakmak (coin burn)
Bir koinin bir miktarının geri döndürülemez bir adrese gönderilmesiyle dolaşımdan kaldırılması durumudur.

Circulating Supply / Dolaşımdaki arz
Bir koinin güncel olarak dolaşımdaki sayısı.

Client
Blockcahinde yapılan işlemlere erişebilebilmesi ve bunların işlenebilmesini sağlayan yazılım. Genel olarak kullanımı bilgisayarlara indirdiğiniz cüzdanlar (bazıları) client özelliği taşır.

Cloud Mining / Bulut Madenciliği
Uzaktan işleme gücü olan madencilik, genel olarak enerjinin uygun maliyetli olduğu ve çevre sıcaklığının yıl boyunca soğuk olan ülkelerde bulunan madencilik firmalarına evinizdeki bilgisayarınızla katkı sağlarsınız ve sağladığınız katkıya orantılı olarak koin alırsınız.

Cold Storage / Soğuk (çevrimdışı) depolama
Kripto paralarınçevrimdışı depolanması , donanım cüzdanlar , USB'ler, çevrimdışı bilgisayarlar veya kağıt cüzdanlardır.

Cold Wallet / Soğuk (çevrimdışı) cüzdan
Offline yani internet bağlantısı olmayan (gerektiğinde bağlanabilen ) cüzdan kağıt cüzdan veya hardware (donanım) cüzdanlar örneğin ledger Nano S

Confirmations / Onay
Bir işlem, blok zincirindeki bir bloğa dahil edildiğinde onaylanır, bu bir onay demektir.

Consensus / Konsensus
Ağın tüm katılımcıları, bloklarda yer alan blokların ve işlemlerin sırası ve içeriği konusunda anlaştıklarına dair fikir birliğidir.

Correction / Düzeltme
Genelde fiyatın hızlı bir artış göstermesinden sonra bir miktar geri çekilme yapması durumu.

Cryptocurrency / kriptopara
Güçlü güvenlik katmanlarına dayanan kriptografi yani şifreleme metodu ile yapılanadırılan alt yapısında çok teknik detaylar barındıran dijital ortamda değer alıp-göndermeye yarayan bilgsayar progamı – dijital para

Crypto-jacking
Değişik progamlar yardımıyla kişilerin haberi ve izni olmaksınızın bilgisayarlarının kripto para madenciliği için kullanılması.

Date of Launch / Lansman Tarihi
ICO'ların tokenlarını satışa çıkaracakları tarih için kullanılan bir terim.

Dead Cat Bounce / Ölü Kedi Sıçraması
Büyük bir düşüşün ardından fiyatlarda kısmi bir toparlanma durumu

Decentralized / Merkezi olmayan
Ademi merkeziyetçilik,bir amaca ulaşmak için düğümlerin veya gönüllü katılımcıların dağınık bir şekilde fakat uyum içerisinde çalıştığı bir sistem. Merkezi bir nokta yoktur. tüm işlemler ağa gönüllü olarak katılanlar tarafından birlikte tutulur ve işlenir.

Decentralized Applications (dApps) / Merkezi olmayan uygulamalar
Merkezi olmayan bir ağ üzerinde çalışan ve tek noktaya bağımlı olmayan uygulamalar

Decentralized Autonomous Initial Coin Offerings (DAICO)
Merkezi Olmayan Otonom ICO
Ethereum kurucularından Vitalik Buterin tarafından önerilen Merkezi Olmayan Özerk Organizasyonlardan (DAO'lar) ve ICO'lar gelen fikirleri birleştiren, ademi merkeziyetçi projelerin finanse edilmesi için bir yöntem . ICO sürecinde, belirli şartların yerine getirilmesi durumunda destekçilerin fonlarının iadesi için oy kullanmalarına izin veren bir yönetim şekli sunar.

Decentralized Exchange (DEX) / Merkezi Olmayan Borsa
Kripto paraların alınıp satıldığı merkeziyetsiz yapılar üzerine kurulmuş borsalar, bu borsalarda fon tutmak yerine direkt olarak cüzdanlardan işlem yapılabilmektedir.

Deflation / Deflasyon
Genel olarak piyasada fiyatların belirli bir zaman aralığında sürekli düşüş göstermesi durumudur. Bunun yanında enflasyon durumundan fiyat yükselişini durdurmayı ya da yavaşlatmayı veya enflasyon eğilimi karşısında fiyatları düşürmeyi öngören iktisat siyasetidir.

Delegated Proof-of-Stake (dPOS) / seçilmiş delege kanıt ispatı
Kullanıcıların blok zincirinde blok üreten delegelere oy kullanabilecekleri ve oylarıyla kendi payları ile orantılı olacakları bir fikir birliği mekanizması oluşturulması

Derivative / Türev
Bir dayanak varlıktan türetilmiş ve bu dayanak varlığın değerindeki değişimlere göre değeri değişen ürünlere denir.

Derivatives Market / Türev Piyasalar
Türev piyasalar, ileri bir vade için fiyatı ve şartları önce belirlenmiş olan türev ürünlerin alım ya da satım işlemlerinin yapıldığı piyasalardır.

Deterministic Wallet
Şifrenizi Seed (tohum) denilen bir başlangıç noktasından türeten bir cüzdan türü . seed adı verilen 12, 18 veya 24 kelimeden oluşan bu şifreye sahip olduğunuz müddetçe, cüzdanları yedekleyebilir ve geri yükleyebilirsiniz

Digital Identity / Dijital Kimlik
İsim, adres, sosyal güvenlik numarası vb. gibi kişisel bilgilerin dijital ortamda saklanması; Blokchain teknolojisiylebu bilgiler güvenli bir şekilde saklanabilir.

Distributed Ledger / Dağıtılmış Defter
Dağıtılmış defter verilerin merkezi bir noktada değil ağdaki tüm düğümler tarafından tutulmasıdır. Dağıtılmış bir defter mutlaka bir kripto para birimi içermek zorunda değildir.

Dominance / Hakimiyet
Bitcoin’in piyasa kapitalizasyonunu diğer tüm kripto para birimlerinin genel pazar payı ile karşılaştıran bir endekstir . Bitcoinin baskınlığı olarakta bilinmektedir.

Dump
Bir koinin aniden satılması ve fiyatların düşmesi durumu

ERC-20:
Ethereum blockchainde token standardı. Adresler arası veri aktarımı ve veri erişimi de dahil olmak üzere genel bir kural listesidir.

Escrow / Emanet
Blockchain ekositeminde, bir parayı, bir belgeyi akıllı sözleşme kullanarak emanate bırakma durumu

Ether
Ethereum ekosistemin para birimi

Ethereum Improvement Proposal / Ethereum İyileştirme Önerisi (EIP):


Ethereum Geliştirme Teklifleri (EIP'ler), temel protokol özellikleri, müşteri API'leri ve sözleşme standartları dahil olmak üzere Ethereum platformunun standartlarını tanımlar.

Exchange / Borsa


Kripto para alıp - satmak için kripto – kripto ve/veya fiat para veya diğer kripto para birimleri kripto ticareti yapmasını sağlayan platformlar

Exchange Traded Fund - Borsa Yatırım Fonu (ETF):
Hisse senetleri, tahviller ve kripto para birimleri gibi varlıklardan oluaşn sepetin tek bir hisse senedi gibi işlem gören bir fon.

FOMO ( Fear Of Missing Out) :
“Fırsatı kaçrma korkusu” anlamına gelen ve yatırım bağlamındaki bir kısaltma, potansiyel olarak karlı bir yatırım fırsatını kaçırma ve daha sonra pişman olma endişesi anlamına gelir.

FUD (fear, uncertainty and doubt) - korku, belirsizlik ve şüphe
“Korku, belirsizlik ve şüphe” anlamına gelen bir kısaltma. Negatif, yanıltıcı veya yanlış bilgi yayarak belirli kripto para birimlerinin veya kripto para birimi piyasalarının algılanmasını etkilemek için kullanılan bir stratejidir

Full Node – Tam düğüm
Bir blockchain’in tümünü yükleyen, kurallarına uygun çalıştıran ve islem kayıtlarını tutan parça (lar) düğüm (ler)

Fundamental Analysis (FA) - Temel Analiz
Teknolojisine, ekibine, büyüme beklentilerine ve diğer somut göstergelere bakarak bir varlığın -projenin temel değerini araştırdığınız analiz yaptığınız bir yöntem.

Futures / Vadeli sözleşme
Vadeli işlem sözleşmesi, bir malın belirli bir zamanda gelecekte belirlenen bir fiyattan alım veya satımı için standartlaştırılmış bir yasal sözleşmedir. Bunlar, her bir işlem için özelleştirilebileceği gibi bir borsada işlem yapmak yerine,OTC yani Over-the-counter olarak geçen tezgah üstü diye adlandıralan borsa dışında da gerçekleştirilebilecek olan sözleşmelerdir.